खुदीराम बोस..

 खुदीराम बोस: भारताचे सर्वात तरुण क्रांतिकारक

खुदीराम बोस हे भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामातील एक असे नाव आहे, ज्यांनी वयाच्या अवघ्या १८ व्या वर्षी देशासाठी प्राणांचे बलिदान दिले. त्यांना भारतातील सर्वात तरुण क्रांतिकारक शहीद म्हणून ओळखले जाते.

जन्म आणि बालपण:

खुदीराम बोस यांचा जन्म ३ डिसेंबर १८८९ रोजी पश्चिम बंगालमधील मिदनापूर जिल्ह्यातील हबीबपूर (काही स्रोतांनुसार मोहोबनी) गावात झाला. त्यांचे वडील त्रैलोक्यनाथ बोस आणि आई लक्ष्मीप्रिया देवी होत्या. खुदीराम त्यांच्या आई-वडिलांचे चौथे अपत्य होते. त्यांच्या जन्मापूर्वी त्यांच्या दोन मोठ्या भावांचा अकाली मृत्यू झाल्यामुळे, 'खुद' (चिरंजीव) या सांस्कृतिक रिवाजानुसार, त्यांच्या मोठ्या बहिणीने तांदळाच्या बदल्यात त्यांना विकत घेतले होते, अशी आख्यायिका आहे.

खुदीराम खूप लहान असतानाच त्यांचे आई-वडील वारले. त्यानंतर त्यांच्या मोठ्या बहिणी अपरूपा रॉय आणि तिचे पती अमृतलाल रॉय यांनी त्यांचे पालनपोषण केले. त्यांनी तमलुक येथील हॅमिल्टन हायस्कूलमध्ये शिक्षण घेतले, पण त्यांनी नववीच्या वर्गातच शिक्षण सोडून दिले.

क्रांतिकारी जीवन:

१९०५ मध्ये बंगालची फाळणी झाल्यानंतर, खुदीराम बोस स्वातंत्र्य चळवळीत सामील झाले. ते ९ वीत असतानाच त्यांनी शाळा सोडली आणि पूर्णवेळ स्वातंत्र्यलढ्यात उतरले. ते 'अनुशीलन समिती' या क्रांतिकारी संघटनेत सामील झाले आणि त्यांनी ब्रिटिश साम्राज्याविरुद्धच्या गुप्त कारवायांमध्ये भाग घेण्यास सुरुवात केली. त्यांना शस्त्रास्त्रे चालवण्याचे आणि बॉम्ब बनवण्याचे प्रशिक्षण देण्यात आले होते.

मुझफ्फरपूर कट खटला आणि बलिदान:

किंग्जफोर्ड (Kingsford) नावाचा एक ब्रिटिश दंडाधिकारी भारतीयांवर अत्यंत जुलूम करत होता. त्याला मारण्याचा कट क्रांतिकारकांनी रचला. या कामासाठी खुदीराम बोस आणि प्रफुल्ल चाकी यांची निवड करण्यात आली. ३० एप्रिल १९०८ रोजी त्यांनी मुझफ्फरपूर येथे किंग्जफोर्डच्या गाडीवर बॉम्ब फेकला. मात्र, दुर्दैवाने किंग्जफोर्ड त्या गाडीत नव्हता. त्या गाडीत दोन युरोपीय महिला होत्या, ज्या या हल्ल्यात ठार झाल्या.

या घटनेनंतर खुदीराम बोस आणि प्रफुल्ल चाकी यांना पकडण्यात आले. प्रफुल्ल चाकी यांनी पोलिसांच्या हाती लागण्याऐवजी स्वतःवर गोळी झाडून आत्महत्या केली. खुदीराम बोस यांना मात्र पकडण्यात आले. त्यांच्यावर खटला चालवण्यात आला आणि त्यांना फाशीची शिक्षा सुनावण्यात आली.

फाशी आणि परिणाम:

११ ऑगस्ट १९०८ रोजी, वयाच्या अवघ्या १८ वर्षे, ८ महिने आणि ८ दिवसांच्या असताना, खुदीराम बोस यांना मुझफ्फरपूर तुरुंगात फाशी देण्यात आली. फाशीवर चढताना त्यांच्या हातात भगवद्गीतेची प्रत होती आणि त्यांच्या चेहऱ्यावर कोणतीही भीती नव्हती, उलट एक स्मितहास्य होते.

खुदीराम बोस यांच्या या बलिदानाने संपूर्ण देशात देशभक्तीची लाट उसळली. त्यांच्या शहादतीनंतर ते इतके लोकप्रिय झाले की बंगालमधील विणकर त्यांच्या नावाने खास प्रकारचे धोतर विणायला लागले, ज्याच्या काठावर 'खुदीराम' असे लिहिलेले असे. बंगालमधील तरुणांनी हे धोतर परिधान करून अभिमानाने स्वातंत्र्यलढ्यात भाग घेतला. त्यांच्या शौर्यावर अनेक लोकगीते रचली गेली, ज्यातून आजही त्यांच्या बलिदानाची आठवण करून दिली जाते.

खुदीराम बोस हे केवळ एक व्यक्ती नव्हते, तर ते भारतीय तरुणांच्या शौर्याचे आणि बलिदानाचे प्रतीक बनले. त्यांचे नाव भारतीय स्वातंत्र्य संग्रामाच्या इतिहासात सुवर्ण अक्षरांनी कोरले गेले आहे.